Wpływ kwasu fosfatydowego na budowę siły i masy mięśniowej

Zdrowy styl życia stanowi coraz bardziej istotny element życia społecznego. W przestrzeni publicznej wszechobecne są reklamy nowych siłowni, fitness klubów czy ośrodków odchudzających. Moda na smukłą sylwetkę zdaję się ustępować miejsca potężnej muskulaturze. Coraz popularniejszy staje się trening siłowy. Jednocześnie postęp technologiczny pozwala na skrócenie drogi do osiągnięcia wymarzonych celów treningowych. Z pomocą przychodzą firmy produkujące suplementy diety. Prześcigają
się w badaniach na temat coraz bardziej rewolucyjnych substancji. Najnowszą rewelacją
w branży jest kwas fosfatydowy(PA). Istotą pracy było wykazanie związku pomiędzy suplementowaniem kwasu fosfatydowego, a rozwojem siły i masy mięśniowej. W tym przeglądzie przeanalizowano najnowsze doniesienia naukowe na temat tego suplementu diety. Wykazano, że przeprowadzone badania nie pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie działania kwasu fosfatydowego, lecz skłaniają do dalszych badań i obserwacji.

                   Nieustanny rozwój technologii oraz dostępność badań naukowych pozwala
na coraz głębsze badania dotyczące działania ludzkiego organizmu. Z ich dorobku korzystają już nie tylko lekarze, których celem jest ratowanie ludzkiego życia, ekolodzy, którzy szukają sposobu,  by przedłużyć egzystencje człowieka na Ziemi, ale także prywatne koncerny, których celem jest odniesienie sukcesu finansowego.

            Istotnym graczem w pogoni za innowacyjnością stały się firmy produkujące suplementy diety. Jednym z najnowszych odkryć tej branży stał się kwas fosfatydowy, który, jak twierdzą producenci suplementów diety, ma pozwolić nam na zbudowanie siły i masy mięśniowej, przy jednoczesnej redukcji tkanki tłuszczowej, poprzez lepszą aktywację kinazy mTOR.

            Budowanie mięśni opiera się na mechanizmie przemieszczania się względem siebie włókien mięśniowych- aktyny i miozyny. Podczas treningu i przemieszczania się włókien mięśniowych uszkodzeniu ulegają filamenty białkowe, które muszą ulec nadbudowaniu.
W tym właśnie mechanizmie dochodzi do przyrostu masy mięśniowej. Centrum dowodzenia odpowiedzialnym za syntezę białek mięśniowych pełni kinaza serynowo-treoninowa o nazwie mTOR (ang. mechanistic target of rapamycin). Odpowiedni poziom tego enzymu umożliwia uzyskiwanie siły i masy mięśniowej, co stanowi nie tylko istotny aspekt formy sportowej,
ale jest ważne w chorobach ogólnoustrojowych, którym towarzyszy postępujący ubytek masy mięśniowej, takich jak zespół nabytego niedoboru odporności(AIDS), czy przewlekła obturacyjna choroba płuc(POChP). Poczyniono kroki w celu znalezienia nowych składników odżywczych lub funkcjonalnych źródeł żywności, które posiadają zdolność aktywowania mTOR i wspomagają syntezę białek mięśni szkieletowych. W ostatniej dekadzie zaproponowano kluczową rolę fosfolipidowego kwasu fosfatydowego (PA) w aktywacji mTOR. W tym przeglądzie przeanalizujemy badania dotyczące tego składnika oraz wykażemy słuszność stosowania tego suplementu diety.

Kwas fosfatydowy

Kwas fosfatydowy jest fosfolipidem, tłuszczem diglicerydowym z grupą fosforanową związaną ze szkieletem glicerolu. Fosfolipidy są głównym składnikiem błon komórkowych
i wpływają na szereg mechanizmów metabolizmu komórkowego. W organizmie znajdziemy je w dużej ilości w tkance nerwowej, krwi oraz w wątrobie. Właśnie dla wątroby fosfolipidy są szczególnie ważne, ponieważ błony komórek wątrobowych (hepatocytów) składają
 się w blisko 65% z fosfolipidów. Ok. 40% z nich stanowi fosfatydylocholina. Najczęściej kwas fosfatydowy wytwarzany jest z lecytyny, głównego źródła wielu różnych fosfolipidów.  Naturalnie fosfolipidy znajdziemy w soi, żółtku jaja, oleju sojowym, orzechach, rybach
 i owocach morza.

Wpływ kwasu fosfatydowego na przyrost masy mięśniowej i wzrost siły

W pierwszym badaniu przeprowadzonym na ludziach próbę badawczą stanowiło
16 wytrenowanych mężczyzn, których podzielono losowo na dwie grupy[1].  Pierwsza z nich przyjmowała 750 mg PA (kwas fosfatydowy) dziennie , druga grupa przyjmowała placebo
w postaci mąki ryżowej. Mężczyźni podczas trwania badania trenowali takim samym programem treningowym, opierającym się o trening siłowy. Wszyscy cechowali się minimum rocznym stażem treningowym, zostali poinstruowani w kwestii przyjmowania nielegalnych środków dopingujących. Badanie trwało 8 tygodni. Podczas badania porównano beztłuszczową masę ciała, siłę maksymalną oraz grubość tkanki mięśniowej w dominującej nodze badanych. Analizy składu ciała dokonano przy użyciu absorpcjometrii promieniowania rentgenowskiego (DEXA). Pomiaru siły maksymalnej dokonano poprzez sprawdzenie 1RM(RepsMax) w przysiadzie oraz wyciskaniu sztangi leżąc. Grubość tkanki sprawdzono
za pomocą ultrasonografii. Grupa przyjmująca kwas fosfatydowy zyskała 12,7% siły przysiadu( 9,3% dla placebo) i 2,6% wzrostu beztłuszczowej masy ciała(0,1% dla placebo). Nie zauważono znaczących zmian dla grubości tkanki mięśniowej. Wyniki wskazują
na związek pomiędzy przyjmowaniem PA, a wzrostem siły i masy mięśniowej, lecz korzyści nie były dość duże, by uznać je za statystycznie istotne. Uzyskane rezultaty wygenerowały wystarczające zainteresowanie, aby poszerzyć te badania w przyszłości.

            Kolejne badanie przeprowadzono w 2016 roku[2]. Badaniu poddano
 18 wytrenowanych siłowo mężczyzn, dzieląc ich losowo na dwie grupy: MT (produkt MaxxTOR) lub placebo. Uczestnicy przez 8 tygodni ćwiczyli siłowo 3x w tygodniu, prowadzili dietę o tym samym rozkładzie makroskładników. Grupa MT (8 mężczyzn) otrzymywała 5 kapsułek MaxxTOR dziennie, grupa placebo (10 mężczyzn) mąkę ryżową
w identycznych kapsułkach. MaxxTOR  zawiera także l-leucynę, beta-hydroxy-Beta-methylbutyrate (HMB) oraz witaminę D3. W 5 kapsułkach MaxxTOR znajduje się 750 mg kwas fosfatydowego. Resztę z 3,3 g mieszanki stanowią inne substancje aktywne.
Grupa przyjmująca produkt zawierający PA uzyskała średnio o 2% więcej suchej masy mięśniowej niż grupa placebo oraz straciła więcej tkanki tłuszczowej. Siłę maksymalną zmierzono biorąc pod uwagę następujące ćwiczenia: wyciskanie nogami( grupa MaxxTOR uzyskała średnio o 20 kg więcej niż grupa przyjmująca placebo), wyciskanie sztangi leżąc (grupa MaxxTOR średnio o 10 kg więcej niż grupa przyjmująca placebo). Dla wyskoku dosiężnego i pompki nie odnotowano różnic istotnych statystycznie.

Najnowsze badanie na temat działania kwasu fosfatydowego opublikowano w 2017 roku[3].Badaniu poddano 15 mężczyzn trenujących siłowo, z minimum rocznym stażem treningowym. Badani spożywali posiłki o tym samym rozkładzie makroskładników
i trenowali siłowo trzy razy w tygodniu. Badanych podzielono na grupę przyjmującą kwas fosfatydowy(6 kapsułek dziennie, o zawartości 750 mg PA) oraz grupę przyjmującą placebo(6 kapsułek z babką płesznik). W obydwu grupach dokonano pomiaru siły maksymalnej, przyrostu tkanki mięśniowej, ubytku tkanki tłuszczowej. Metody pomiaru wymienionych cech były tożsame z używanymi w badaniach Hoffmana[1] i Escalante[2]. Podczas analizy wyników nie odnotowano znaczących statystycznie  różnic pomiędzy grupą przyjmującą placebo i kwas fosfatydowy.

Podsumowanie

            Analizując dostępne na rynku badania dotyczące wpływu kwasu fosfatydowego
na budowę siły i masy mięśniowej nie możemy jednoznacznie stwierdzić skuteczności w jego działaniu. Wszystkie badania przeprowadzone do tej pory objęły bardzo małe próby badawcze. W przedstawionych badaniach grupy różniły się od siebie (inaczej skonstruowany trening, różna startowa zawartość tkanki tłuszczowej, inne warunki klimatyczne). Dodatkowo na uwagę zasługuje fakt, iż badanie pod kierownictwem Guillermo Escalante [2]było sponsorowane przez Max Muscle Sports Nutrition, który jest producentem suplementu diety
z PA. Jednym z autorów badania jest natomiast pracownik tej firmy.

            Wobec powyższych należy przeprowadzić kolejne badania, na większych grupach ludności oraz z większą optymalizacją treningu i zmiennych poza treningowych. Tak skonstruowane badanie da nam pełen obraz sytuacji i pozwoli określić przydatność tego suplementu diety w rozwoju siły i masy mięśniowej oraz stymulacji kinazy mTOR.

Bibliografia:

1. Hoffman, J. R., Stout, J. R., Williams, D. R., Wells, A. J., Fragala, M. S., Mangine, G. T., Gonzalez, A. M., Emerson, N. S., McCormack, W. P., Scanlon, T. C., Purpura, M.,Jäger, R. (2012). Efficacy of phosphatidic acid ingestion on lean body mass, muscle thickness and strength gains in resistance-trained men. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 9(1), 47. doi:10.1186/1550-2783-9-47
2. Escalante, G., Alencar, M., Haddock, B., & Harvey, P. (2016). The effects of phosphatidic acid supplementation on strength, body composition, muscular endurance, power, agility, and vertical jump in resistance trained men. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 13, 24. doi:10.1186/s12970-016-0135-x
3. Gonzalez, A. M., Sell, K. M., Ghigiarelli, J. J., Kelly, C. F., Shone, E. W., Accetta, M. R., Mangine, G. T. (2017). Effects of phosphatidic acid supplementation on muscle thickness and strength in resistance-trained men. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 42(4), 443–448. doi:10.1139/apnm-2016-0564